Okres
pozytywizmu przyniósł nie tylko rozwój pracy organicznej czy pracy u podstaw
lecz również spowodował zainteresowanie eugeniką. Chociaż sam termin eugenika
pochodzi z lat osiemdziesiątych XIX stulecia, to koncepcje hodowli ludzi są
starsze pomysły takie miał w starożytności już Platon a u przełomu XVII i XVIII
wieku Mapertius (1698-1759).
Nic więc
dziwnego, że i polscy pozytywiści zafascynowani byli higieną rasową. Po
odzyskaniu niepodległości w roku 1922 powołano Polskie Towarzystwo Eugeniczne.
Wśród sympatyków eugeniki można wyróżnić prezesa Oskara Bielawskiego (1891-1973)
czy ministra Tomasza Janiszewskiego (1867-1939, będącego pierwowzorem postaci
dr Judyma). Za sterylizacją niepełnosprawnych opowiadał się też szereg
intelektualistów i działaczy społecznych jak Janusz Korczak (opowiadający za
sterylizacją przestępców, przy czym nie chodziło mu o przestępców seksualnych a
przestępców z urodzenia no. drobnych bandytów i żulerki czyli dzisiejszych
dresów, oraz alkoholików i niepełnosprawnych) Tadeusz Boy- Żeleński
(opowiadający się za sterylizacją głuchoniemych) czy Bolesław Prus.
 |
| Karykatura z epoki |
Prus będąc
pisarzem niezwykle płodnym interesował się również zachodnimi prądami
literackimi. Jednym z nich była rozwijająca się od czasów Verne i Wellsa
fantastyka. Sam Prus nie tworzył w tym gatunku choć elementy science fiction pojawiały się w jego utworach
(najbardziej znanym przykładem jest pojawienie się genialnego/szalonego
naukowca Gaista w Lalce).
W jednym ze
swych opowiadań mającym charakter typowo fantastyczny – Zemście, zaprezentował
swe eugeniczne poglądy. Utwór ten został opublikowany w Kurierze Warszawskim w
roku 1908. W opowiadaniu tym hinduski mag imieniem nie do wymówienia proponuje głównemu
bohaterowi oddanie duszy w zastaw (co jest lepszym układem niż mieli Twardowski
czy Faust) w zamian za prawie boską moc. Pokazuje również odmienną wizję przyszłości
w której to Poznańskie jest całkowicie zgermanizowane i żyją tam jedynie gnuśni
pijący piwo Niemcy. Pracowici Polacy przenoszą się do małej pobrytyjskiej kolonii
na Saharze którą zmienili w krainę mlekiem i miodem płynącą.
 |
| Hinduski Czarodziej |
Jedynym z
przyczyn sukcesów Polaków jest zastosowanie polityki eugenicznej. Jak to
napisał: Najważniejsza reforma społeczna polegała na tem, że dzieci wolno było
mieć małżeństwom zdrowym i zdolnym. Skutkiem tego ludność polska rozrastała się
bardzo powoli, ale rasa polska odznaczała się niezwykłemi zaletami.
Jak widać
na lekcjach polskiego wałkowana jest na okrągło praca u podstaw a o postulowanej w pozytywizmie
higienie rasowej jakoś nauczyciele nie chcą słyszeć. Pzypadeg?
Bibliografia:
1)
W Polsce ukazało ostatnio się sporo prac o eugenice.
Za najważniejsze należy uznać: M. Gawin, Rasa
i nowoczesność. Historia polskiego ruchu eugenicznego (1880-1952), PAN
2003; M. Zaręba-Bielawski, Higieniści z
dziejów Eugeniki, Czarne 2011; M. Musielak, Sterylizacja ludzi ze względów eugenicznych w Stanach Zjednoczonych,
Niemczech i w Polsce (1899-1945): wybrane problemy, Poznań 2008;
2)
O Prusie i fantastyce oraz Zemstę można
przeczytać w A. Haska, J. Stachowicz, Śniąc
o potędze, Warszawa 2012.
M.M.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz