Moździerz w piwnicy

Bałkany to dla wielu osób wciąż miejsce, gdzie o dostanie przysłowiowej „czapy” jest zdecydowanie łatwiej niż gdzie indziej w Europie. Jeśli Józef czy Władek spod sklepu, który swoją wiedzę o świecie czerpie od kolegów spod tegoż samego sklepu stwierdza podobną rzecz, nic złego się nie dzieje. Dużo gorzej, jeśli tego typu opinie prezentuje osoba, która w środowisku może uchodzić za coś w rodzaju „autorytetu”, lub co gorsza „specjalisty”. Wówczas przestaje być śmiesznie i robi się niesmacznie.

Taka osoba, prezentująca siebie jako skarbnicę wiedzy prezentuje często nieaktualne i w ten sposób sprzeczne z rzeczywistością opinie, które jednak z racji „fachowości” danej osoby mają uchodzić za coś w rodzaju prawdy objawionej. Mimo, że są warte funta kłaków, albo i mniej.

Przykładem takiej osoby jest Pan Redaktor Witold Gadowski, który, jak wynika z jego wypowiedzi, ostatni raz Bałkany widział, gdy te wypruwały sobie flaki w latach 90siątych. Ten mało optymistyczny obraz  utrwalił się w jego głowie na tyle mocno, że po 19 latach od zakończenia działań wojennych w Bośni i Hercegowinie, stwierdza on z całą powagą: Dopóki stoją tam wojska międzynarodowe to jest okej. Zacznie się, kiedy wyjdą. Mieszkańcy mają przecież w piwnicach poukrywane moździerze. Wtedy je wyciągną i zacznie się wojna.

Nie wiem jak to jest z Mostarskimi piwnicami, ale w Sarajewskiej nie udało mi się znaleźć żadnej broni, sprawdzałem również pod łóżkiem czy przypadkiem nie zawieruszył się tam jakiś moździerz, ale i tam również poza kurzem i niedopałkami nic niepokojącego nie odnalazłem.

A jak to było z dostępem do broni w najjaśniejszych czasach Bośni i Hercegowiny, czyli w latach 1878-1918 kiedy pierwszy i ostatni raz w historii tego kraju rządził ktoś z pomysłem? Wówczas każdy delikwent, musiał posiadać tzw. Oružni list, czyli zgodę na posiadanie broni. Taki dokument tłumaczony był na 3 języki; bośniacki, serbski i niemiecki (z czego pierwsze dwa różniły się zapisem). Zawierał on informacje o posiadaczu broni (imię nazwisko, religia, miejsce i data urodzenia, a także stan cywilny i zatrudnienie) zawierał również informacje o charakterystyce posiadacza broni, jego;  kolorze oczu, włosach (nie sprecyzowano gdzie, ale najprawdopodobniej chodziło o głowę), nosie, ustach i przede wszystkim brodzie. Nie zapominajmy także o rodzaju broni, który również należało sprecyzować w odpowiedniej rubryce (czołgu jeszcze wówczas nie było, moździerza też, ale mimo wszystko działa Kruppa były dość popularne za Bałkanem, więc warto było to jakoś uściślić, broń broni nie równa). 

Dokument taki nie był dożywotni, otrzymywano go na czas określony i jak głosi informacja na awersie dokumentu, przed datą utraty ważności, należy zgłosić się po nowy dokument. 

Archiwum Bośni i Hercegowiny, Zajedničko Visoko Stanovništvo , 1912 sygn. 352 7/12.

Jak widać, w Bośni i Hercegowinie czasów miłościwie panującego cesarza Franciszka Józefa I nie trzeba było w piwnicach chować moździerzy, jeśli tylko miało się ochotę i nieco samozaparcia można było całkiem na legalu paradować sobie po mieście z bronią „za pazuchą”.

Bibliografia

Gadowski W., Będzie taka wojna, jakiej sobie nie wyobrażamy, http://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/witold-gadowski-o-balkanach-bedzie-taka-wojna-jakiej-sobie-nie-wyobrazamy/606gs [stan z dnia 04.09.2014]

Archiwum Bośni i Hercegowiny, Zajedničko Visoko Stanovništvo , 1912 sygn. 352 7/12.

T.J. Lis